Olifanten en konijnen

Met deze metafoor maakt Ben Rich het verschil tussen leiderschap en management mooi duidelijk: toen Noach de voorspelling van de zondvloed hoorde, maakte hij de Ark klaar. Dat was leiderschap.
Toen die klaar was zei hij: “Iemand moet zorgen dat de olifanten niet zien wat de konijnen aan het doen zijn.” Dat was management.

De begrippen leiderschap en management worden nog al eens door elkaar gehaald.
Een leider houdt zich bezig met de visie, de missie van een bedrijf, afdeling of team. De manager gaat meer over de strategie en de tactiek. Wat is ons plan en wat doen we concreet om dat plan te laten slagen.  

Wanneer ben je een goede manager?

Een goede manager weet onbewust en automatisch wat er op een bepaald moment van hem verwacht wordt. Als manager wordt er van je verwacht dat je de juiste beslissingen neemt, ook onder druk. Vaak zijn die beslissingen gebaseerd zijn op ervaringen uit het verleden. Daarnaast heb je de vaardigheid ontwikkeld om met druk en stress om te gaan. Doorgaans neem je als succesvolle manager dan de juiste strategische en tactische beslissingen.

Hoe word je een goede teamleider?

Als teamleider moet je tegen een stootje kunnen, want je doet het niet gauw goed. Een goede teamleider voorziet een team van drie belangrijke ingrediënten: coördinatie, inspiratie en zorg. Hij heeft overzicht, geeft richting en brengt structuur aan. Daarnaast geeft hij ook complimenten, representeert het team naar buiten toe en bemiddelt bij conflicten. Hij durft ook bespreekbaar te maken wat anderen niet durven zeggen. Een goede teamleider houdt zich actief bezig met de “human factor”, met de mens en de interactie tussen mensen. Vaak wordt in dit verband de term people-manager gebruikt. Te streng of juist te losjes? Geef je veel sturing of veel vrijheid? Als goede teamleider weet je de juiste balans te vinden en sta je open voor feedback.

De praktijk

In de praktijk zijn veel leidinggevenden deels leider en manager. Veel managers zijn op hun beurt deels manager en leider. Dat maakt het soms wel lastig. Enerzijds moet je de grote lijn, de visie en de missie in het oog houden, anderzijds moeten de targets van dit kwartaal ook gehaald worden.

Of je nu manager, teamleider, projectleider, teamlead, directeur of CEO op je visitekaartje hebt staan: in al die functies gaan leidinggeven en managen hand in hand.

De buurtbarbecue is elk jaar weer een gezellig evenement. Je spreekt iedereen weer eens onder het genot van een speklapje, een bratwurst en een drankje. Ik raak aan een statafel in gesprek met Sjoerd, een man van rond de dertig die een half jaar geleden verderop in de straat is komen wonen.

Hoewel ik probeer om bij dit soort gelegenheden zo min mogelijk over het werk te praten, ontkom je er soms toch niet aan. Mensen vragen elkaar toch altijd wat je voor werk doet. Als ik zeg dat ik trainer en coach ben, reageert Sjoerd: “Binnenkort moet ik van mijn manager naar een cursus leidinggeven” Aan zijn gezicht te zien is ie er niet echt blij mee. Geheel volgens de ongeschreven regel der conversatie vraag ik hem wat hij dan voor de kost doet. Sjoerd vertelt dat hij als weg- en waterbouwkundige bij een ingenieursbureau werkt. Naast zijn werk als engineer geeft hij ook leiding aan het team civiele techniek. “Het is best leuk werk hoor, maar er is de afgelopen tijd wel veel veranderd. Er zijn wat wisselingen geweest in het team en door de snelle groei van ons bureau is het lastig om overzicht te houden. Soms lijkt het wel een kruiwagen vol kikkers die er moeilijk in te houden zijn.”“En jij loopt achter die kruiwagen?” – vraag ik Sjoerd komt nu helemaal los en laat zijn speklap koud worden. “Begrijp me niet verkeerd hoor, we zijn een heel leuk team en iedereen werkt knetterhard. Maar het is ook wel een ‘wild bunch’, een stel jonge honden en stuk voor stuk stronteigenwijs. Mijn manager wil dat ik de touwtjes wat strakker aantrek en op zich heeft ie daar wel een punt. Alleen zegt ie er niet bij hoe dat dan moet. Dat is dan weer typisch zo’n dingetje voor managers hè… Voor mijn manager in ieder geval” – schatert Sjoerd en met een blik van “Dat zul jij als coach vast wel herkennen” neemt ie een flinke slok van zijn bier.

Voor ik het gesprek een andere richting kan geven, zet Sjoerd zijn glas neer en pakt hij de draad weer op: “Ik ben dus maar eens gaan Googelen. Tjee… wat een verschillende trainingen en cursussen zijn er op dat gebied zeg.” Sjoerd begint zijn zoekresultaten op te sommen: “Cursus beginnend leidinggeven.. een coachend leidinggeven cursus.. een cursus effectief leidinggeven (die zou wel wat voor mijn manager zijn, hahaha)! een cursus leidinggeven op de werkvloer.. een cursus leidinggeven zonder macht….”

Ik stel voor om nog wat op de BBQ te leggen. Terwijl we ons van de statafel naar de BBQ verplaatsen, realiseer ik me dat ik op dat moment leiding aan het geven ben zonder macht. Voor ik me bewust ben floep ik dat eruit: “In feite ben ik dat nu aan het doen, leidinggeven zonder macht.”

Sjoerd ligt bijna in een deuk. Hij zegt dat ie zijn manager gaat voorstellen om het cursusgeld te besteden aan een goeie Weber BBQ. Natuurlijk met een weekabonnement bij de Keurslager om de vrijmibo een beetje schwung te geven. Terwijl ik een plekje zoek om de karbonade te laten landen, zegt Sjoerd dat ie wel snapt wat ik met mijn opmerking bedoelde. Je kunt mensen mee krijgen als je maar op het juiste moment een voorstel doet dat voor beide partijen interessant is. “Ik denk dat ik dan die cursus maar ga doen, die zonder macht” “Lijkt me een goed plan Soerd! Jij ook nog een biertje?”